REL-A(K)CJE - wystawa twórców i twórczyń związanych z autorską pracownią Małgorzaty Rel

Uczestnicy wystawy:
Anna Baranowska, Agnieszka Dora, Anna Dropczyńska, Anna Dudzińska, Piotr Gałązka, Marcin Guźla, Aleksander Kienc, Aleksandra Kisielewicz, Jan Kot, Dorota Kwiatkowska, Monika Michnik, Tomasz Pawlak, Daniel Stachowski, Ignacy Starzyński, Henryk Żarski, Artyści nierozpoznani

Wernisaż: czwartek 16 marca 2023, godz. 17:00
Wystawa czynna do: piątek 28 kwietnia 2023

Galeria ArtBrut
i Pracownia Aktywizacji Społeczno-Kulturalnej
Wrocław, ul. Ruska 46A

Opiekunki artystyczne wystawy: Małgorzata Niemczyk i Basia Starzyńska
Producentka wystawy: Miriam Pawlęga

Wystawa REL-A(K)CJE prezentuje prace artystów i artystek związanych z autorską pracownią Małgorzaty Rel.

Zmarła we wrześniu 2022 roku artystka, arteterapeutka, działaczka społeczna, a przede wszystkim znawczyni i fascynatka sztuki art brut, outsider art i sztuki naiwnej, zostawiła po sobie bogatą kolekcję dzieł swoich uczniów.

Wystawa pomyślana jest jako prezentacja prac poszczególnych twórców, ukazująca dorobek około dwudziestu lat pracy Małgorzaty z artystami art brut i outsider art. Twórcy z pracowni Małgorzaty Rel to przede wszystkim doskonali rysownicy i malarze związani między innymi z wrocławskim Stowarzyszeniem „Ostoja”, Stowarzyszeniem „Wspólnota” w Wojtówce i Fundacją „Sprawni Inaczej”. Przez wiele lat Małgorzata współpracowała również z Galerią i Pracownią ArtBrut przy realizacji licznych wystaw i projektów, w których brali udział jej uczniowie.

Przy wyborze prac kierowano się różnorodnością tematów, motywów i technik reprezentatywnych dla poszczególnych artystów. Na uwagę zasługują walory wizualne, wyrazista ekspresja kolorystyczna i formalna oraz unikalność kreski i układów kompozycyjnych. Oprócz obrazów figuratywnych mocne wrażenie wywierają abstrakcje kolorystyczne o dużej sile ekspresji. Na obecną wystawę składają się prace z prywatnej kolekcji Małgorzaty Rel, z kolekcji Galerii ArtBrut oraz prace przygotowane przez twórców specjalnie na tę wystawę. Nie wszystkie dzieła z kolekcji Małgorzaty Rel mają sygnatury lub podpisy autorów. Zdecydowaliśmy się pokazać część z nich, licząc, że wystawa będzie okazją do ustalenia lub odnalezienia ich twórców.

Poza wymiarem artystycznym wystawa będzie okazją do upamiętnienia i przybliżenia osoby Małgorzaty Rel. Zaprezentowane zostaną więc również wybrane materiały archiwalne i dokumentacje pokazujące różnorodność jej życiowych działań. Mamy nadzieję, że mogłoby to stać się podstawą do dalszych opracowań i monografii na temat działalności Małgorzaty.

Dziękujemy wszystkim, którzy włączyli się w pomoc w przygotowaniu wystawy, w szczególności: Rodzinie Małgorzaty Rel – Andrzejowi Rel i Adamowi Ryszardowi Prokopowi, Basi Starzyńskiej, Małgorzacie Kazimierczak, Henryce Kienc, Mariannie Chrostek.

TEKST KURATORSKI

Wystawa prezentująca prace twórców związanych z autorską pracownią Małgorzaty Rel (ur. 1965 – zm. 2022) jest dla mnie oraz Jej przyjaciół, uczniów i podopiecznych wyrazem wdzięczności za dar Jej życia, tak bardzo naznaczonego cierpieniem, jednak pełnego niezwykłej aktywności i twórczego zaangażowania. Zawsze interesowała Ją praca związana z edukacją dzieci i młodzieży, a szczególną Jej pasją była sztuka. W roku 1988 ukończyła studium nauczycielskie w zakresie plastyki.

Małgorzata Rel na przełomie lat 80. i 90. była związana z Grupą Działań Teatralnych, uczestnicząc w próbach eksperymentalnego teatru, warsztatach, spektaklach i festiwalach (Festiwal Teatru Otwartego we Wrocławiu, Międzynarodowy Festiwal Teatrów Ulicznych w Jeleniej Górze i inne). Prezentowana na wystawie zapętlona etiuda filmowa autorstwa Małgorzaty Kazimierczak Kiedyś tańczyłam jest zapisem tańca Małgorzaty Rel oraz wspólnych doświadczeń z tamtego okresu. Materiał został zdigitalizowany, zmontowany i przygotowany przez autorkę specjalnie na wystawę w celu upamiętnienia szerokiej działalności i twórczości Małgorzaty.

Trudne doświadczenia, spowodowane stanem zdrowia, otworzyły nowy rozdział w Jej życiu, ukierunkowując Ją ku nowym wyzwaniom, ale też nie przeszkodziły w realizowaniu pasji wychowawczych i edukacyjnych oraz pogłębianiu wiedzy specjalistycznej z dziedziny pedagogiki i sztuki.

Interesowały Ją również zagadnienia filozoficzne i teologiczne, uwieńczone tytułem magistra teologii na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu (1997). Pasję artystyczną pogłębiała na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego, uzyskując tytuł magistra sztuki (2007). Ponadto ukończyła studia podyplomowe z bibliotekoznawstwa (2000), sztuk plastycznych (2002) oraz edukacji niezależnej (2008). Dwukrotnie podjęła studia doktoranckie – na Uniwersytecie Wrocławskim z pedagogiki i na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego. Jej zainteresowania badawcze skupiały się wokół zagadnienia podmiotowości osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz problematyki wczucia Edith Stein i fenomenologii mistyki Gerdy Walther.

W latach 2005–2017 pracowała w Stowarzyszeniu „OSTOJA” na Rzecz Osób z Niepełnosprawnościami we Wrocławiu, gdzie prowadziła zajęcia terapeutyczne (artystyczne i edukacyjne) z osobami dotkniętymi różnorakimi dysfunkcjami. Współpracowała również ze Stowarzyszeniem „Wspólnota” w Wójtówce k. Lądka Zdroju, gdzie prowadziła cykliczne warsztaty plastyczne, a także z Fundacją „Sprawni Inaczej” oraz z Kołem „Tak” przy Towarzystwie Przyjaciół Dzieci we Wrocławiu, współorganizując plenery i wystawy. Współpraca z wrocławską Galerią i Pracownią ArtBrut oraz Galerią TAK w Poznaniu przyczyniła się do wypromowania doskonałych wrocławskich artystów nurtu art brut i outsider art.

W pracy z podopiecznymi odnosiła się do znanych im pojęć, symboli i wartości osadzonych w wielu tradycjach kulturowych, co znalazło wyraz w różnorodności tematyki dzieł. Szanowała ich wolność wypowiedzi artystycznej. Inspirowała młodych twórców, wprowadzając ich w arkana historii sztuki przez zwiedzanie wystaw, wycieczki i działania parateatralne.

Dwudziestoletni staż pracy z osobami z niepełnosprawnością intelektualną zaowocował zorganizowanymi przez Nią licznymi wystawami grupowymi prac Jej podopiecznych we wrocławskich bibliotekach, w galeriach sztuki w Poznaniu, Lublinie i we Wrocławiu oraz w Muzeach Sztuki w Warszawie, Katowicach i we Wrocławiu. Spektakularnym Jej sukcesem było wypromowanie kilku artystów szczycących się uczestnictwem w wielu wystawach i kolekcjach kręgu outsider art i art brut, krajowych i międzynarodowych.

Obecna wystawa pomyślana jest jako prezentacja prac poszczególnych twórców, Jej uczniów, ukazująca dorobek około dwudziestu lat pracy pod okiem Małgorzaty – „spolegliwej opiekunki”. Termin „spolegliwej opiekunki” wiąże się z podejściem Małgorzaty do pracy z osobami z niepełnosprawnościami i został zaczerpnięty z założeń filozoficznych Tadeusza Kotarbińskego.

Małgorzata Niemczyk